Vào năm Mậu Ngọ (1678) vừa tròn 9 tuổi, Ngài được song thân đưa đến
xuất gia tại chùa Báo Tư thuộc tỉnh Quảng Châu, sau một thời gian dài tu học,
năm 20 tuổi thì Ngài thọ cụ túc với pháp danh Minh Hải, tự Đắc Trí, hiệu Pháp
Bảo, thuộc đời 34 dòng Lâm Tế truyền theo bài kệ của tổ Vạn Phong thời ủy.
Năm Ất Hợi (1695) Ngài cùng với các Ngài như Minh Vật – Nhất Tri, Minh
Hoằng – Tử Dung, Minh Lượng – Thành Đẳng.cùng hòa thượng Thạch Liêm thể
theo lời thỉnh cầu của chúa Nguyễn Phúc Chu sang An Nam (Việt Nam) để truyền
giới pháp. Khi phái đoàn xuống thuyền tại bến Hoàng Phố và cập bến tại Hội An vào
ngày 28 tháng giêng năm Ất Hợi (1695), sau đó ra Thuận Hóa, được chúa Nguyễn
Phúc Chu đón tiếp trọng thể và thỉnh về chùa Thiền Lâm để nghỉ và truyền giới

188 trang

|

Chia sẻ: phamthachthat

| Lượt xem: 1433

| Lượt tải: 2

Bạn đang xem trước

20 trang

tài liệu Luận án Đặc điểm ngôn ngữ của từ ngữ xưng hô trong phật giáo Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

gốc ngôn ngữ Việt
đã khẳng định rằng, đạo Phật vào Việt Nam rất sớm và đã ăn sâu vào tiềm
thức, lối sống của người dân Việt, đã hoà quyện vào văn hoá xưng hô của
người Việt. Việc nghiên cứu về phạm vi sử dụng của lớp TNXH trong PGVN,
luận án đã làm sáng tỏ tính phong phú và đa dạng của lớp TNXH trong
PGVN, được thể hiện qua các sắc thái khác nhau của các từ địa phương (từ
chỉ sử dụng trong cộng đồng Phật giáo địa phương), biệt ngữ (từ chỉ dùng hạn
chế trong xưng gọi cho chức vụ hoặc nghi lễ). Đặc biệt, một số TNXH trong
PGVN đã trở thành ngôn ngữ toàn dân. Đây là một minh chứng cho sự hoà
quyện giữa Phật giáo và dân tộc Việt như hình với bóng, tạo nên nét đặc trưng
của văn hoá dân tộc Việt, góp phần phát huy và bảo tồn được lớp từ ngữ
mang đậm sắc thái văn hoá tôn giáo và sắc thái dân tộc Việt. Đồng thời, làm
hoàn mỹ thêm cho hệ thống TXH tiếng Việt.
4. Về phương diện ngữ pháp, lớp TNXH trong Phật giáo có cấu tạo từ
đơn chỉ có 48 từ chiếm 28,4 % trong tổng số 169 đơn vị TNXH trong PGVN.
Thế nhưng, trong số những từ đơn như: ông, huynh, đệ, tỉ, muội là những từ
được gọi tắt của những từ ghép: sƣ ông, sƣ huynh, sƣ đệ, sƣ tỉ, phần còn lại
là sử dụng ĐTNX và DTTT trong tiếng Việt. TNXH trong PGVN có số lượng
từ ghép khá lớn, có đến 95 từ chiếm 56,2% trong tổng số TNXH trong Phật
giáo. Trong đó có 8 từ ghép đẳng lập chiếm 8,4% từ xưng hô và có 87 từ ghép
chính phụ chiếm 91,6%. Ngoài những từ đơn và từ ghép đã nêu, khi khảo sát
140
lớp TNXH trong Phật giáo, chúng tôi còn phát hiện có một số tổ hợp chính
phụ mang tính định danh như: Đại đức tăng ni, thập phƣơng thiện tín, tăng ni
phật tử nhưng chúng tôi chỉ chọn những từ chuyên dụng và xếp chúng vào
ngữ định danh để khảo sát. Cụ thể, có 26 ngữ chuyên dụng chiếm 15,4%
TNXH Phật giáo. Chính số từ này đã tạo nên sự đa dạng trong cấu trúc ngữ
pháp của lớp TNXH trong Phật giáo.
Về từ loại, từ xưng hô trong Phật giáo chủ yếu là đại từ, danh từ, ngữ
danh từ và có một vài ngữ đại từ. Danh từ gồm có các danh từ thân tộc, danh
từ danh tính, danh từ chỉ chức danh, từ chuyên biệt, tính từ danh hóa được
sử dụng làm từ xưng hô. Đại từ nhân xưng được sử dụng trong xưng hô giao
tiếp Phật giáo thực chất là các đại từ nhân xưng trong tiếng Việt. Còn ngữ
danh từ xưng hô trong Phật giáo dễ dàng nhận diện, việc kết hợp nó trong câu
thì không phức tạp như các ngữ danh từ của ngôn ngữ khác, kể cả ngữ danh
từ trong tiếng Việt.
Nghiên cứu về đặc điểm ngữ pháp của TNXH trong PGVN đã cho chúng
ta cái nhìn toàn cảnh hơn về cấu tạo từ, cũng như giúp mọi người hiểu thêm
về từ loại của TNXH trong Phật giáo. Kết quả nghiên cứu này cũng chứng
minh cho sự hòa nhập giữa đạo và đời, tạo nên nét đặc thù trong văn hóa Việt.
5. Về phương diện ngữ nghĩa, TNXH trong Phật giáo cũng như TNXH
trong tiếng Việt đều mang yếu tố nghĩa giới tính, yếu tố nghĩa tôn ti và luôn
tuân thủ quy tắc “xƣng khiêm hô tôn” trong giao tiếp. Thế nhưng, trong Phật
giáo yếu tố giới tính chỉ với mục đích làm phương tiện giảng dạy cho phù hợp
với căn cơ và giới tính của mọi người, hầu mong chuyển hóa cho họ hướng
đến Chân – Thiện – Mỹ, chứ không nhằm vạch ra ranh giới của sự phân biệt
giới tính như ở các đạo giáo và các ngôn ngữ khác đã đề cập và chuyển tải.
Yếu tố tôn ti không những được thể hiện ở các thế hệ khác nhau của thứ
bậc trên dưới mà còn được thể hiện ngay trong cùng một thế hệ (ngang vai).
Vì Phật giáo quan niệm rằng, khiêm hạ và kính trọng là đức tính quan trọng
141
và cần thiết cho người tu học để dẹp trừ tâm ngã mạn, tự cao, giúp cho mọi
người đạt được mục đích của sự “chân – thiện – mỹ”.
Trong phần ngữ nghĩa, luận án còn đề cập đến yếu tố nghĩa Phật pháp,
cấu trúc nét nghĩa của danh xưng trong Phật giáo để chỉ ra các tầng nghĩa của
TNXH trong Phật giáo. Đặc biệt, hệ thống tông môn là sự kết hợp hài hoà
giữa yếu tố đạo và đời để tạo nên nét nghĩa đặc trưng cho lớp TNXH trong
PGVN, đồng thời làm phong phú thêm cho phần ngữ nghĩa của lớp TNXH
trong tiếng Việt, cũng như góp phần vào nghiên cứu ngữ nghĩa tiếng Việt.
6. Về phương diện hoạt động giao tiếp, luận án đã xét đến các mối quan
hệ như: Quan hệ giữa hàng xuất gia và hàng xuất gia; quan hệ giữa hàng xuất
gia và hàng tại gia; quan hệ trong giao tiếp giữa hàng tại gia với hàng tại gia.
Chính các mối quan hệ này đã tạo nên bức tranh đa sắc màu trong hoạt động
giao tiếp của Phật giáo, đồng thời, tạo được sắc thái văn hóa tâm linh vô cùng
phong phú và linh hoạt, góp phần bảo tồn văn hóa ứng xử giao tiếp của người
Việt.
7. Khi tìm hiểu về TNXH trong PGVN qua đặc điểm văn hoá ứng xử
giao tiếp của người Việt, chúng tôi nhận thấy rằng, truyền thống văn hoá nông
nghiệp – lúa nước lấy tình cảm làm nguyên tắc ứng xử của người Việt đã dễ
dàng đón nhận và dung hợp tinh thần từ bi, vô ngã của Phật giáo. Việc hoà
quyện được văn hoá trọng tình và văn hoá từ bi tạo thành nét đặc trưng văn
hoá rất riêng của dân tộc Việt và nét đặc trưng rất riêng trong xưng hô ứng xử
giao tiếp của PGVN. Điều đáng ghi nhận ở đây là văn hoá xưng hô giao tiếp
Phật giáo cũng như văn hoá xưng hô giao tiếp của người Việt đều lấy xƣng
khiêm hô tôn làm nguyên tắc đầu tiên trong ứng xử giao tiếp.
Có thể khẳng định rằng, đây là lần đầu tiên lớp TNXH trong Phật giáo
được xem xét dưới ánh sáng của ngôn ngữ học một cách hệ thống. Qua đó,
chúng ta thấy Phật giáo đã ăn sâu vào lòng văn hóa dân tộc Việt, hòa quyện
và hỗ tương nhau để tạo nên nét đặc trưng văn hóa của PGVN nói riêng, cũng
142
như góp phần tạo nên nét đặc trưng văn hóa của dân tộc Việt nói chung.
Với những kết quả nghiên cứu đã đạt được, chúng tôi hy vọng luận án
đóng góp phần nào cho việc nghiên cứu hệ thống TNXH trong tiếng Việt, và
góp phần vào việc biên soạn giáo trình ngôn ngữ học xã hội – ngôn ngữ học
tôn giáo. Đồng thời, luận án còn góp phần vào bức tranh đa sắc màu cho văn
hóa tâm linh của dân tộc Việt. Trong tương lai, chúng tôi mong được tiếp tục
nghiên cứu những vấn đề khác của ngôn ngữ Phật giáo và nghiên cứu về ngôn
ngữ xã hội học thuộc về tôn giáo nói chung.
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
1. Thích Thông Huệ (Võ Minh Phát), Trƣơng Thị Diễm (2013), Cách đặt tên
đạo – nét đặc trƣng của Văn hóa Phật giáo, Ngữ học toàn quốc 2013, Diễn đàn
học tập và nghiên cứu, trang 517.
2. Võ Minh Phát (2014), Ngữ nghĩa của từ ngữ xƣng hô trong Phật giáo, Tạp chí
Khoa học xã hội miền Trung, số 2, tập 28, trang 74 – 80.
3. Võ Minh Phát (2014), Một số ghi nhận về nguồn gốc của từ xƣng hô trong
Phật giáo Việt Nam, Tạp chí Ngôn ngữ và Đời sống, số 10, tập 228, trang 66 – 70.
4. Võ Minh Phát (2015), Phạm vi sử dụng của từ xƣng hô trong Phật giáo Việt
Nam, Tạp chí Khoa học và Công nghệ , Đại học Đà Nẵng, số 2, tập 87, trang 73 –
76.
5. Thích Thông Huệ (Võ Minh Phát), Trƣơng Thị Diễm (2015), Từ xƣng hô
trong giao tiếp Phật giáo, Tạp chí Khoa học và Giáo dục, Đại học Sư phạm Đà
Nẵng, số 15, tập 2, trang 41 – 44.
6.Võ Minh Phát (2016), Tìm hiểu về văn hóa ứng xử giao tiếp qua lớp từ ngữ
xƣng hô trong Phật giáo. Tạp chí Khoa học, Đại học Huế, số 08, tập 122, trang
161 – 169.
144
TÀI LIỆU THAM KHẢO
TIẾNG VIỆT
[1] Đào Duy Anh (1998), Văn hoá Việt Nam sử cƣơng, Nxb Đồng Tháp.
[2] Diệp Quang Ban, Hoàng Văn Thung (2004), Ngữ pháp tiếng Việt, tập 1,
Nxb Giáo dục, Hà Nội.
[3] Diệp Quang Ban (2005), Ngữ pháp tiếng Việt, Nxb GD, Hà Nội.
[4] Diệp Quang Ban (2006), Ngữ pháp tiếng Việt, tập 2, Nxb GD, Hà Nội.
[5] Lê Biên (1999 – tái bản lần 4), Từ loại tiếng Việt hiện đại, Nxb GD, Hà Nội.
[6] Lê Thị Bừng – Hải Vang (1997), Tâm lý học ứng xử, Nxb GD, Hà Nội.
[7] Thích Minh Cảnh (chủ biên), (2003), Từ điển Phật học Huệ Quang, Nxb
Tổng hợp TP. HCM.
[8] Nguyễn Tài Cẩn (1975), Từ loại danh từ trong tiếng Việt hiện đại, Nxb
KHXH, Hà Nội.
[9] Nguyễn Tài Cẩn (1975), Ngữ pháp tiếng Việt, Nxb ĐHTHCN, Hà Nội.
[10] Nguyễn Tài Cẩn (1977), Ngữ pháp tiếng Việt, Tiếng – Từ ghép – Đoản ngữ,
Nxb Đại học và trung học chuyên nghiệp, Hà Nội.
[11] Phó Thành Cật (1999), “Cách xƣng hô tiếng Hán và tiếng Việt với nền văn
hoá truyền thống của hai nƣớc Trung – Việt”, tạp chí Ngôn ngữ số 7, tr.10-19.
[12] Đỗ Hữu Châu (1981), Từ vựng ngữ nghĩa tiếng Việt, Nxb GD, Hà Nôi.
[13] Đỗ Hữu Châu (1993), Cơ sở ngữ nghĩa học từ vựng học, Nxb GD Hà Nội.
[14] Đỗ Hữu Châu, Bùi Minh Toán (1993), Đại cƣơng ngôn ngữ học tập 1& 2,
Nxb GD, Hà Nội.
[15] Đỗ Hữu Châu (1997), Các bình diện của từ và từ tiếng Việt, Nxb Đại học
Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
[16] Đỗ Hữu Châu (2000), “Tìm hiểu văn hoá qua ngôn ngữ”, tạp chí Ngôn
ngữ, số 10, tr.1-18.
145
[17] Đỗ Hữu Châu (2001), Đại cƣơng Ngôn ngữ học tập 2, Ngữ dụng học, Nxb
GD, Hà Nội.
[18] Đỗ Hữu Châu (2001), Giản yếu ngữ dụng học, Nxb Đại học Huế, Huế.
[19] Đỗ Hữu Châu (2006), Giáo trình từ vựng học tiếng Việt, Nxb Đại học Sư phạm,
Hà Nội.
[20] Hoàng Thị Châu (1989), Tiếng Việt trên các miền đất nƣớc, Nxb KHXH,
Hà Nội.
[21] Hoàng Thị Châu (2004), Phƣơng ngữ học tiếng Việt, Nxb ĐHQG, Hà Nội.
[22] Nguyễn Văn Chiến (1992), “Danh từ thân tộc Việt trong hai loại hình ngôn
ngữ đối chiếu”, Tạp chí Nghiên cứu Đông Nam Á, số 3/ 1992, tr.28 – 42.
[23] Nguyễn Văn Chiến (1992), “Sử dụng các từ xưng hô – Một biểu hiện của
thế ứng xử người Việt”, Tạp chí Ngôn ngữ và Đời sống, Hội Ngôn ngữ học
Việt Nam.
[24] Nguyễn Văn Chiến (1991), “Sắc thái địa phương của các từ thân tộc trong
tiếng Việt”, Tạp chí Ngôn ngữ, số 2.1991, tr.53-57.
[25] Nguyễn Văn Chiến (2004), Tiến tới xác lập vốn từ vựng văn hoá Việt, Nxb
KHXH, Hà Nội.
[26] Ngô Thị Chính (1992), “Quan hệ thân tộc của người Việt trong bộ Quốc
triều hình luật”, Tạp chí Nghiên cứu Đông Nam Á, số 3/ 1992, tr.18-27.
[27] Mai Ngọc Chừ (chủ biên), Nguyễn Thị Ngân Hoa, Đỗ Viết Hùng, Bùi
Minh Toán (1966), Nhập môn Ngôn ngữ học, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
[28] Mai Ngọc Chừ, Vũ Đức Nghiệu, Hoàng Trọng Phiến (2001), Cơ sở ngôn
ngữ học và tiếng Việt, Nxb GD, Hà Nội.
[29] Đoàn Trung Còn (1966), Từ điển Phật học I, II, III, Nxb Phật học Tòng
Thơ, HCM.
[30] Vương Tất Đạt (2007), Lôgic học đại cƣơng, Nxb ĐHQG Hà Nội, Hà Nội.
[31] Thích Kiên Định (2010), Từ điển Phạn – Anh – Việt, Nxb Thuận Hóa, Huế.
146
[32] Đinh Văn Đức (2001), Ngữ pháp tiếng Việt – từ loại, Nxb ĐHQG Hà Nội.
[33] Nguyễn Đức Dân (1998), Ngữ dụng học, tập 1, Nxb GD, Hà Nội.
[34] Nguyễn Đức Dân (1998), Lôgic và tiếng Việt, Nxb GD, Hà Nội.
[35] Trương Thị Diễm (2003), Từ xƣng hô có nguồn gốc danh từ thân tộc trong
giao tiếp tiếng Việt, Luận án Tiến sĩ, Đại học Vinh.
[36] Trương Thị Diễm (2013), Từ xƣng hô có nguồn gốc danh từ thân tộc, Nxb
Văn học, Hà Nội.
[37] Thích Mãn Giác (1967), Lịch sử triết học Ấn Độ, Ban tu thư Đại học Vạn
Hạnh ấn hành, HCM.
[38] Nguyễn Thiện Giáp (chủ biên), Đoàn Thiện Thuật, Nguyễn Minh Thuyết
(2007), Dẫn luận ngôn ngữ học, Nxb GD, Hà Nội.
[39] Nguyễn Thiện Giáp (1999), Từ vựng học tiếng Việt, Nxb GD, Hà Nội.
[40] Nguyễn Thiện Giáp (2000), Dụng học Việt ngữ, Nxb ĐHQG Hà Nội.
[41] Nguyễn Thiện Giáp (2008), Giáo trình Ngôn ngữ học, Nxb ĐHQG Hà Nội.
[42] Nguyễn Thiện Giáp (2011), Vấn đề “từ” trong tiếng Việt, Nxb GD,
Hà Nội.
[43] Nguyễn Thiện Giáp (2012), Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên
cứu ngôn ngữ, Nxb GD, Hà Nôi.
[44] Võ Minh Phát (2011), Từ xƣng hô trong Phật giáo, Luận văn Thạc sĩ
Trường ĐHKH Huế.
[45] Hoàng Phê (2011), Từ điển tiếng Việt, Trung tâm từ điển học (tái bản lần II)
Nxb Đà Nẵng.
[46] Hoàng Phê (2008), Tuyển tập Ngôn ngữ học, Nxb Đà Nẵng.
[47] Nguyễn Phú Phong (1996), “Đại từ nhân xưng tiếng Việt”, Ngôn ngữ số 1, tr.7-19.
[48] Phạm Ngọc Hàm (2004), “Xưng hô phỏng theo quan hệ thân tộc trong
tiếng Hán”, Tạp chí Ngôn ngữ và đời sống, số 11.
147
[49] Phạm Ngọc Hàm, Tuyển tập tóm tắt các công trình khoa học 1990- 2005
“Đặc điểm của từ xƣng hô gia đình trong tiếng Việt”, Nxb ĐHQG Hà Nội.
[50] Z.S.Harris, Các phƣơng pháp của ngôn ngữ học cấu trúc, Cao Xuân Hạo
dịch (2001), Nxb GD.
[51] Cao Xuân Hạo (1996), “Văn hoá trong cách xưng hô”, Tạp chí Kiến thức
Ngày nay, số 225, tr.9-11.
[52] Cao Xuân Hạo (2001), Tiếng Việt – Văn Việt – Ngƣời Việt, Nxb Trẻ
TP.HCM.
[53] Cao Xuân Hạo (2007), Tiếng Việt mấy vấn đề ngữ âm, ngữ pháp, ngữ
nghĩa, Tái bản lần 3, Nxb GD, Hà Nội.
[54] Thích Thiện Hoa (1992), Phật học phổ thông, Tập 1, 2, 3, Thành hội Phật
giáo TP.HCM ấn hành.
[55] Lê Trung Hoa (2002), Họ và tên ngƣời Việt Nam, Nxb KHXH, HCM.
[56] Đỗ Việt Hùng (2013), Ngữ nghĩa học – Từ bình diện hệ thống đến hoạt
động, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội.
[57] Đỗ Huy (1996), Văn hóa mới Việt Nam sự thống nhất và đa dạng, Nxb
KHXH, Hà Nội .
[58] Nguyễn Thị Hương (1999), “Đặc trưng ngữ nghĩa của nhóm tục ngữ chứa
các từ chỉ quan hệ thân tộc”, Tạp chí Ngôn ngữ số 6. 1999.
[59] Lương Văn Hy (chủ biên) (2000), Ngôn từ, giới và nhóm xã hội từ thực tiễn
tiếng Việt, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
[60] Nguyễn Thị Ly Kha (1996), “Thử tìm hiểu thêm về danh từ thân tộc trong
tiếng Việt”, Tạp chí Ngôn ngữ, số 6, tr. 41 – 50.
[61] Nguyễn Văn Khang và những người khác (1996), Ứng xử ngôn ngữ trong
giao tiếp gia đình ngƣời Việt, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà Nội.
[62] Nguyễn Văn Khang (1999), Ngôn ngữ học xã hội những vấn đề cơ bản,
Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội.
148
[63] Nguyễn Văn Khang (2012), Ngôn ngữ học xã hội, Nxb GD, Hà Nội.
[64] Lê Thanh Kim (2002), Từ xƣng hô và cách xƣng hô trong các phƣơng ngữ
tiếng Việt, Luận án tiến sĩ ngữ văn – Viện Ngôn ngữ học, Hà Nội.
[65] Trần Trọng Kim, Bùi Kỷ, Phạm Duy Khiêm (1940), Việt Nam văn phạm,
Nxb Lê Thăng, Hà Nội.
[66] Nguyễn Thị Xuân Lam (2008), Đối sánh danh từ chỉ quan hệ thân tộc
trong tiếng Anh và tiếng Việt, Luận văn thạc sĩ – Trường KHKH Huế.
[67] Nguyễn Lang (2000), Việt Nam Phật giáo sử luận, Tập 1, 2, 3, Nxb Văn
học, Hà Nội.
[68] Nguyễn Lân (1956), Ngữ pháp Việt Nam, Nxb KHXH, Hà Nội.
[69] Đỗ Thị Kim Liên (2005), Giáo trình ngữ dụng học, Nxb ĐHQG Hà Nội.
[70] John Lyons (1995), Ngữ nghĩa học dẫn luận, Nguyễn Văn Hiệp dịch tái
bản lần 2 (2009), Nxb GD, Hà Nội.
[71] Pháp sư Thánh Nghiêm, Lịch sử Phật giáo Ấn Độ, Nxb Phương Đông, Cà Mau.
[72 ] Thích Đức Nghiệp (1995), Đạo Phật Việt Nam, Nxb TP. HCM.
[73] Đái Xuân Ninh, Nguyễn Đức Dân, Nguyễn Quang, Vương Toàn (1986),
Ngôn ngữ học khuynh hƣớng – Lĩnh vực – Khái niệm, Nxb KHXH, Tập 2,
Hà Nội.
[74] Dương Thị Nụ (2002), “Tìm hiểu cấu trúc ngữ nghĩa cơ bản của từ thân
tộc”, Tạp chí Ngôn ngữ số 3 năm 2002.
[75] Dương Thị Nụ (2003), “Đối chiếu đặc trƣng ngữ nghĩa của nhóm từ chỉ
quan hệ thân tộc trong tiếng Anh và tiếng Việt”, Đề tài nghiên cứu khoa
học cấp Đại học quốc gia, Trường Đại học Ngoại ngữ, Hà Nội.
[76] Ferdinand de Saussure (1973), Giáo trình ngôn ngữ học đại cƣơng, Nxb
KHXH, Hà Nội.
[77] Hiroki Tahara (1996), “Mấy nhận xét về cách xưng hô tiếng Việt qua điện
thoại”, Tạp chí Ngôn ngữ và Đời sống, số 3, tr. 10 – 11.
149
[78] Junjiro Takakusu (2007), Tinh hoa triết học Phật giáo, Nxb Phương Đông.
[79] Tập thể tác giả (Bộ Giáo dục và Đào tạo) (2004), Sách ngữ văn 8, Tập
1, Nxb GD, Hà Nội.
[80] Nguyễn Kim Thản (1983), Tiếng Việt của chúng ta, Nxb TP.HCM.
[81] Nguyễn Kim Thản (1964), Nghiên cứu về ngữ pháp tiếng Việt, Nxb GD,
Hà Nội.
[82] Phạm Thành (1985), Vài nét về Đại từ nhân xƣng trong tiếng Việt hiện đại.
Ngôn ngữ số 4- 1985.
[83] Lê Mạnh Thát (1999), Lịch sử Phật giáo Việt Nam, Nxb Thuận Hoá. Huế.
[84] Lê Mạnh Thát (1999), Nghiên cứu về Thiền Uyển Tập Anh, Nxb
TP.HCM.
[85] Lê Mạnh Thát (2001), Tổng tập văn học Phật giáo Việt nam, Nxb
TP.HCM.
[86] Trần Ngọc Thêm (1996), Tìm về bản sắc văn hoá Việt Nam, Nxb TP.HCM,
tr.316.
[87] Trần Ngọc Thêm (1991), Ngữ dụng học và văn hóa, Tạp chí Ngôn ngữ số
4, tr.33 – 37.
[88] Trần Ngọc Thêm (1999), Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb GD, Hà Nội.
[89] Lê Quang Thiêm (2004), Nghiên cứu đối chiếu các ngôn ngữ, Nxb
ĐHQG Hà Nội.
[90] Lê Quang Thiêm (2008), Ngữ nghĩa học, Nxb GD, Hà Nội.
[91] Nguyễn Minh Thuyết (1988), “Vài nhận xét về đại từ và đại từ xưng hô –
tiếng Việt 1”, Tạp chí Ngôn ngữ số 3, tr. 29-31.
[92] Nguyễn Minh Thuyết (1996), “Quanh cái tên người”, Tạp chí Ngôn ngữ và
đời sống số 1.1996.
[93] Thanh Ba Bùi Đức Tịnh (1952), Văn phạm Việt Nam, Nxb Sài Gòn.
[94] Nguyễn Văn Tu (1976), Từ và vốn từ tiếng Việt hiện đại, Nxb Đại học
150
và Trung học chuyên nghiệp, Hà Nội.
[95] Hồ Trung Tú (2011), Có 500 Năm Nhƣ Thế, Nxb Thời Đại, Hà Nội.
[96] Thích Thanh Từ (1993), Kinh Diệu Pháp Liên Hoa giảng giải, Nxb
TP.HCM.
[97] Trần Từ (1984), Cơ cấu tổ chức của làng Việt cổ truyền ở Bắc Bộ, Nxb
KHXH, Hà Nội.
[98] Lê Ngọc Văn (1998), Gia đình Việt Nam với chức năng xã hội hoá,
Nxb GD, Hà Nội.
[99] Trần Quốc Vượng (1991), Nho giáo xƣa và nay, Nxb KHXH Hà Nội.
[100] Nguyễn Như Ý (1990), “Vai trò xã hội và ứng xử ngôn ngữ trong giao
tiếp” Tạp chí Ngôn ngữ số 2.
[101] Nguyễn Như Ý (2001), Từ điển giải thích thuật ngữ ngôn ngữ học, Nxb
GD, Hà Nội.
[102] Bùi Minh Yến (1990), “Xưng hô giữa vợ và chồng trong gia đình người
Việt”, Tạp chí Ngôn ngữ số 3. 1990.
[103] Bùi Minh Yến (1993), “Xưng hô giữa anh chị em trong gia đình người
Việt”, Tạp chí Ngôn ngữ số 3. 1993.
[104] Bùi Minh Yến (1994), “Xưng hô giữa ông bà và cháu trong gia đình
người Việt”, Tạp chí Ngôn ngữ số 2. 1994.
[105] Bùi Minh Yến (2001), Từ xƣng hô trong gia đình đến xƣng hô ngoài xã
hội của ngƣời Việt, Luận án tiến sĩ ngữ văn.
TIẾNG NƢỚC NGOÀI
[106] AustinJ.L (1962), How to do things with words, Oxford: OUP.
[107] Emeneau M.B (1951), Studies in Vietnamese (Annamese) Grammar,
Cambridge University Press, London, England.
[108] Lương Hy V. (1990), Discursive Practices and Linguistic Meanings (The
Vietnamese System of Person Reference), John Benjamins Publishing
151
Company, Amsterdam/ Philadelphia.
[109] Lado, R. (1957), Linguistics Across Cultures, The Universty of Michigan,
USA.
[110] Nguyen Phu Phong (1996), “Personal Pronouns and Pluralization in
Vietnamese”, Mon-Khmer-Studies.
[111] Rhodes, A.de, Dictionarium Annamiticum – Lusitanum – Latinum, Roma
1651.
[112] Kent Bach & Robert Hamish M.(1979), Linguistic communication and
Speech Acts, MIT Press, 1979.
[113] Thompson L.C. (1965), A Vietnamese Reference Grammar, University of
Washington Press, Refernce Grammar, University of Hawa’I Press,
Honolulu.
[114] George Yule ( 1986), Pragmatics, Oxford University ( Bản dịch của Lù
Hồng Nhân, Trúc Thanh, Ái Nguyên).
[115] Tomasz P. Krzeszowski, (1990), Contrasting Languages The Scope of
Contrastive Linguistics, Berlin. New York.
[116] 高觀盧,(2009), 實用佛學辭典,臺北院新聞局出版.
[117] 黄伯荣,廖序東, (2002), 現代汉語,北京高等教育出版社.
[118] 刘伶, (1986), 語言学槪要, 北京師范大学出版社.
[119] 吳泽淡, (1991), 辞原, 北京商务印書館出版
[120] 中囯社会科学院語陳陳言研究所詞典編輯室編, (2002), 現代汉語詞
典, 北京商务印書館出版.
[121] 宋永培,(1994), 汉語成語詞典, 四川辞書出版社.
[122] 陳義孝居士編,竺摩法師鑑定,(1997),佛學常見詞彙,台北院新聞
152
局出版.
[123] 道忠無著禅師(1909), 禅林象器笺- 禅宗辭典, 妙音印經會.
ĐỊA CHỈ CÁC TRANG WEB:
124. www.daophatngaynay.com
125. Email: [email protected]
126. www.giacngo.vn
127. www.hvpgvn.com
128.
129.
cotains-file/ name-of-overviewer-file.htm/
130. htt://www.oakroadsystems.com/genl/relation.htm
131.
132.
133. www.dieuphap.com
134.www.lebichson.com
135. www.thuvienhoasen.org
I
PHỤ LỤC
II
DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC
PHỤ LỤC 1: Phiếu khảo sát về từ ngữ xưng hô trong Phật giáo ……………….. III
– Bảng phiếu 2 (2.1). Hai mươi câu trắc nghiệm TNXHPG ……………………… III
– Bảng phiếu 2 (2.2). Khảo sát về từ xưng hô trong PGVN ……………………… VI
– Bảng phiếu 3 (2.3). Khảo sát về từ ngữ xưng hô trong PGVN qua ba miền
………………………………………………………………………………………………………… VII
PHỤ LỤC 2: Danh mục từ ngữ xưng hô trong PGVN …………………………….. IX
PHỤ LỤC 3: Giải thích nghĩa của danh xưng Phật giáo ………………………… XIII
1. Danh xưng trong hàng xuất gia Phật giáo ………………………………………… XIII
2. Danh xưng trong hàng tại gia Phật giáo ………………………………………….. XXII
PHỤ LỤC 4: Tiểu sử các vị tổ sư …………………………………………………….. XXIV
1. Tổ Liễu Quán (1667- 1742) ………………………………………………………… XXIV
2. Tổ Minh Hải – Pháp Bảo (1670 – 1746) ………………………………………… XXV
III
PHỤ LỤC 1: PHIẾU KHẢO SÁT VỀ TỪ NGỮ XƢNG HÔ TRONG
PHẬT GIÁO
BẢNG PHIẾU 2 (2.1)
Hai mƣơi câu trắc nghiệm TNXHPG
(Xin Quý vị Tăng Ni sinh hoan hỷ chọn ô đúng nhất và đánh chéo vào ô
mình chọn)
Câu 1. Bạn là ai? (mỗi mục a,b,c chỉ chọn 1 ô):
d. Tôi là tăng  hay ni  của Học viện Phật giáo Việt Nam TP.HCM
e. Tuổi 18 – 25 , 25 – 30 tuổi , 30 – 50 tuổi 
f. Đại đức/ sư cô , sadi/ sadini (thức xoa) 
Câu 2. Bạn thường gọi sư trú trì là (chỉ chọn 1 ô)
Sư phụ , thầy (sư)/ trú trì , thầy/ cô ,
Cách gọi khác (HT, TT, ni trưởng, ni sư, đại đức) 
Câu 3. Bạn được sư trú trì gọi bạn là:
Đệ tử , con , thầy/ cô (chú) , tên đạo 
Câu 4. Bạn thường gọi các Bậc giáo phẩm là:
Hòa thượng, thượng tọa, ni trưởng, ni sư ,
Danh xưng chức danh (viện trưởng, trưởng BTS, thư ký 
giáo phẩm + tên chùa , cách gọi khác (ôn, ngài, cụ) 
Câu 5. Bạn tự xưng mình với các Bậc giáo phẩm là:
Con , em , đệ tử , tên đạo + con 
Câu 6. Các vị giáo phẩm (HT, TT, NT, NS) gọi lại bạn là:
Đệ tử , con , thầy/ cô(chú) , tên đạo 
Câu 7. Bạn thường gọi các vị đại đức (tỳ kheo), sư cô (tỳ kheo ni) là:
Đại đức/ sư cô , thầy/ cô , sư huynh/ sư tỷ , tên đạo 
Câu 8. Bạn được những vị đại đức/ sư cô vai trên mình gọi bạn là:
Thầy/ cô , sư đệ/ sư muội(sư em) , tên đạo , con 
IV
Câu 9. Bạn thường gọi bạn đồng tu (ngang vai) là:
Thầy/ cô(chú) , đại đức/ sư cô , anh/ chị(em) ,
tên đạo , mình/ ni 
Câu 10. Bạn được những người bạn đồng tu gọi bạn là:
Đại đức/ sư cô , thầy/ cô(chú) , anh/ chị(em) 
tên đạo , mình/ tớ 
Câu 11. Bạn thường gọi những người xuất gia thuộc vai dưới (nhỏ hơn mình) là:
Em , sư đệ/ sư muội , thầy/ cô (chú) , tên đạo ,
Cách gọi khác 
Câu 12. Bạn được những người xuất gia thuộc vai dưới gọi là:
Anh/ chị , sư huynh/ sư tỷ , thầy/ cô 
(Sư)huynh/ (sư) tỷ + tên đạo , hoặc gọi bằng cách khác 
Câu 13. Bạn gọi đạo hữu đi chùa là:
Bác, cô, chú, thím, dì (lớn tuổi) , Đạo hữu/ phật tử 
Bác + tên đạo , gọi bằng cách khác 
Câu 14. Bạn gọi những phật tử là:
Anh/ chị (đối với người lớn hơn mình) , em/ con(đối với người nhỏ 
Tên đời/ tên đạo , Phật tử , cách gọi khác 
Câu 15. Bạn được đạo hữu/ phật tử gọi bạn là:
Thầy/ cô (chú) , đại đức/ sư cô , thầy/ cô + tên đạo  Cách gọi khác 
Câu 16. Bạn tự xưng trước đạo hữu phật tử là:
Tôi , thầy(sư)/ cô , tên đạo , cách xưng khác 
Câu 17. Bạn tự xưng (mình) và gọi cha/ mẹ bạn là:
Thầy/ cô với cha/ mẹ , con với cha/ mẹ ,
Tôi với phật tử / thí chủ , cách gọi khác 
Câu 18. Cha mẹ của bạn tự xưng và gọi bạn là:
Tôi với thầy/ cô , con với thầy/ cô , cha/ mẹ với con , Tôi với con 
V
Câu 19. Bạn gọi người đời (không phải tín đồ Phật giáo) là:
Thí chủ , mày/ mi , cách gọi khác 
ông, bà, bác, cô, chú, dì (lớn tuổi) và anh, chị, em (đối với nhỏ tuổi) 
Câu 20. Bạn được người đời gọi bạn là:
Thầy(cô)/ sư , nhà sư/ nhà chùa , thầy/ cô(chú) , Anh,chị (em) 
Xin chân thành cảm ơn!
VI
BẢNG PHIẾU 2 (2.2)
Khảo sát về từ xƣng hô trong PGVN
(Xin quí vị Tăng Ni sinh hoan hỷ đánh chéo vào ô đúng nhất)
– Tăng  hay ni , Học viện Phật giáo Việt Nam tại
– Độ tuổi 18 – 25 tuổi , 25 – 35 tuổi , 35 – 50 tuổi 
– Nơi xuất gia tu học:
TT
Từ xƣng hô Mức độ sử dụng
Ghi
chú xƣng hô
Thƣờng
xuyên
Thƣờng xuyên
vừa
Không
thƣờng xuyên
1 Thầy Con
2 Đệ tử Thầy
3 Sư phụ Con
4 Con Hoà thượng
5 Con Thầy trú trì
6 Thầy trú trì Con
7 Ôn Con
8 Sư bá Thầy
9 Con Sư bá/ sư thúc
10 Cụ Con
11 Sư bà Con
12 Nhà sư Bác/ chú
13 Thầy/ cô Đệ tử
14 Em Anh/ chi XH tại gia
15 Anh/ chi Em
16 Con Bà/ ông
17 Ông Con
18 Con Bác
19 Chú/ cô Cháu
20 Bác Con/ cháu
VII
BẢNG PHIẾU 3 (2.3)
Khảo sát về từ ngữ xƣng hô trong PGVN qua ba miền
Tăng Ni sinh có đồng ý với cách phân từ ngữ xưng hô trong PGVN theo
3 miền này không?
Hoàn toàn đồng ý , đồng ý  (cần bổ sung), Hoàn toàn không đồng ý ,
1. Từ ngữ xƣng hô ở miền Bắc
* Danh xƣng hàng xuất gia (ngoài danh xưng chung như: Hoà thượng,
thượng toạ, ni trưởng, ni sư, đại đức, sư cô).
Sư cụ, cụ (+ tên đạo), sư già, sư chị, sư anh, sư em, sư thầy (dùng cho vị
trú trì), sư ông (vị chưa trú trì), sư bác (dùng cho sadi), thầy tiểu, cô tiểu, tiểu.
(nếu còn thiếu xin hoan hỷ điền thêm vào phần này)
……………………………………………………………………………………………………….
*Danh xƣng hàng tại gia
Phật tử, đạo hữu, già/ các già, vãi/ các vãi, tôn nhang phật tử, cụ/ các cụ
……………………………………………………………………………………………………….
2. Từ ngữ xƣng hô ở miền Trung
* Danh xƣng hàng xuất gia (ngoài danh xưng chung như: Hoà thượng,
thượng toạ, đại đức, ni trưởng, ni sư, sư cô)
Sư tổ, sư ông, sư bá, sư phụ, sư thúc, chị/ sư tỷ, em/ sư muội, anh/ sư
huynh, em/ sư đệ, sư điệt/ cháu (nếu còn thiếu xin hoan hỷ điền thêm vào phần
này)
……………………………………………………………………………………………………………..
* Danh xƣng hàng tại gia
Đạo hữu, phật tử, thập phương thiện tín, cư sĩ phật tử, nam nữ phật tử,
nam phật tử, nữ phật tử, nam cư sĩ, nữ cư sĩ, thiện nam tín nữ, phật tử các giới
……………………………………………………………………………………………………………..
VIII
3. Từ ngữ xƣng hô ở miền Nam
* Danh xƣng hàng xuất gia (ngoài danh xưng chung như: Hoà thượng,
thượng toạ, đại đức, ni trưởng, ni sư, sư cô)
Sư tổ, sư cố, sư ông, ngài, sư cả (nam truyền), sư bá, sư phụ, sư thúc, sư
huynh/ anh, sư đệ/ em, sư tỷ/ chị, sư muội/ em, sư điệt/ cháu…
…………………………………………………………………………………………………………….
* Danh xƣng hàng tại gia
Đạo hữu, phật tử, thiện tín, cư sĩ phật tử, phật tử, nam cư sĩ, nữ cư sĩ,
thiện nam tín nữ, tín hữu, tín chủ, giới tử, thí chủ, thí chủ nam, thí chủ nữ.
……………………………………………………………………………………………………………..
Xin chân thành cảm ơn!
IX
PHỤ LỤC 2: DANH MỤC TỪ NGỮ XƢNG HÔ TRONG PGVN
* Đại từ: gồm 16 từ
1. Các người
2. Chúng
3. Chúng họ
4. Chúng mình
5. Chúng nó
6. Chúng tôi
7. Họ
8. Mình
9. Ngài
10. Ngươi
11. Người ta
12. Nó
13. Quý ngài
14. Quý vị
15. Ta
16. Tôi
* Danh từ thân tộc: gồm 21 từ
1. Bà
2. Bác
3. Bố/ Ba
4. Cậu
5. Cháu
6. Chắt
7. Chú
8. Con
9. Cô
10. Cố
11. Cụ
12. Dì
13. Đệ/ Em
14. Huynh/ Anh
15. Mẹ
16. Muội/ Em
17. Mợ
18. Ông/ Ôn
19. Thím
20. Tỷ/ Chị
21. Tổ
X
* Danh xƣng Phật giáo: gồm 106 từ
1. Ân sư
2. Bạch y
3. Bần đạo
4. Bần tăng
5. Bần ni
7. Bổn sư
8. Bổn đạo
9. Cận sự nam/ Ưu bà tắc
10. Cận sự nữ/ Ưu bà di
11. Cô
12. Cư sĩ
13. Chú tiểu
14. Chứng minh sư
15. Dẫn thỉnh sư
16. Đại đức
17. Đạo sư
18. Đại chúng
19. Đạo hữu
20. Đấu đàn sư
21. Đệ tử
22. Đồng tu
23. Đồng môn
24. Già/ vãi
25. Giám đàn sư
26. Giáo thọ sư
27. Hậu bối
28. Học trò
29. Hòa thượng
30. Hiền giả
31. Huệ mạng
32. Kẻ nạp
33. Nam Phật tử
34. Nam thí chủ
35. Nữ thí chủ
36. Ni trưởng
37. Ni sư
38. Ni cô
39. Nữ Phật tử
40. Nhà sư
41. Nhà chùa
42. Phật tử
43. Pháp lữ
44. Pháp hữu
45. Pháp sư
46. Pháp huynh
47. Phương trượng
48. Sa môn
49. Sa di
50. Sa di ni
51. Sư
52. Sư bà
53. Sư bá/ Sư bác
XI
54. Sư cụ
55. Sư đệ/ Sư em
56. Sư điệt/ Pháp điệt
57. Sư cố
58. Sư cô
59. Sư ông
60. Sư già
61. Sư phụ
62. Sư tổ
63. Sư tôn/ sư cháu
64. Sư thúc/ Sư chú
65. Sư huynh/ Sư anh
66. Sư tỷ/ Sư chị
67. Sư muội/ Sư em
68. Sư thầy
69. Tăng cang
70. Tăng lục
71. Tăng thân
72. Tăng lữ
73. Tế độ sư
74. Tiền bối
75. Tôn giả
76. Tôn sư
77. Tu sĩ
78. Tôn chứng sư
79. Tuyên luật sư
80. Tỳ kheo
81. Tỳ kheo ni
82. Thầy
83. Thầy trò
84. Thầy trú trì
85. Thầy tu
86. Thầy chùa
87. Thầy giám tự
88. Thầy tri sự
89. Thầy tri khách
90. Thầy chủ sám
91. Thầy công văn
92. Thầy yết ma/ Yết ma sư
93. Thầy giáo thọ
94. Thầy hiệu trưởng
95. Thầy trưởng ban
96. Thầy thư ký
97. Thầy tiểu
98. Thầy cả/ sư cả
99. Thiện tín
100. Thí chủ
101. Thiền sư
102. Thức xoa
103. Thượng tọa
104. Trưởng lão
105. Trưởng giả
106. Viện chủ
106. Y chỉ sư
XII
* Ngữ
1. Bà con Phật tử
2. Chư tôn thiền đức tăng
3. Chư đại đức tăng
4. Chư đại đức ni
5. Đàn hậu học chúng con
6. Đại đức tăng ni
7. Đạo hữu Phật tử
8. Đồng bào Phật tử các giới
9. Giáo thọ A Xà Lê sư
10. Quý vị giới tử
11. Hàng xuất gia chúng ta
12. Hòa thượng tuyên luật sư
13. Hòa thượng khai sơn
14. Huynh trưởng đoàn sinh Phật tử
15. Nam nữ phật tử
16. Tăng ni trụ trì
17. Tăng ni sinh
18. Tăng ni Phật tử
19. Tôn nhang đệ tử
20. Tôn nhang Phật tử
21. Toàn thể quý vị đạo hữu Phật
tử
22. Thập phương thiện tín
23. Thiện nam tín nữ
24. Thiện nam tử
25. Thiện nữ nhân
26. Trưởng lão hòa thượng
XIII
PHỤ LỤC 3: GIẢI THÍCH NGHĨA CỦA DANH XƢNG PHẬT GIÁO
1. Danh xƣng trong hàng xuất gia Phật giáo
* Từ Đơn
1.“Cô”: ở đây là ni cô, sư cô, không phải nghĩa thầy cô hay cô chú.
“Cô”: – Người nữ tu theo đạo Phật, có đời sống thanh tịnh.
– Đủ 20 tuổi, thọ trì 348 giới.
– Làm mô phạm và hướng dẫn mọi người tu học.
2. “Chú”: ở đây không phải là cô chú của từ thân tộc mà là chú điệu
(mới vào chùa, thọ 5 giới), chú sadi (thọ 10 giới).
“Chú”: – Người xuất gia theo đạo Phật.
– Chưa thọ giới tỳ kheo (250 giới).
– Có cuộc sống dứt trừ điều ác, làm việc lành.
3. “Cụ” còn gọi là sư cụ, tương đương từ “ngài”.
4. “Đệ”: là “sư đệ”, tiếng Việt là sư em, thầy em, thuộc lớp đàn em.
“Đệ”: – Người nam xuất gia
– Xuất gia và thọ giới sau.
– Thuộc lớp đàn em trong cùng sư phụ.
5. “Huynh”: là “sư huynh”, tiếng Việt là thầy anh, sư anh, thuộc lớp
đàn anh.
“Huynh”: – Người nam xuất gia.
– Xuất gia và thọ giới trước.
– Thuộc lớp đàn anh trong cùng một sư phụ
– 10. “Muội”: là “sư muội”, nghĩa là sư em, thầy em (nữ),
thuộc lớp đàn em
6. “Muội”: – Người nữ xuất gia.
– Xuất gia và thọ giới sau.
– Thuộc lớp đàn em trong cùng sư phụ.
7. “Ngài”: là từ tôn xưng, tương đương với từ hoà thượng, ôn (miền
XIV
Trung), cụ (sư cụ miền Bắc).
“Ngài”: – Người xuất gia, đã thọ 250 giới nhà Phật.
– Có tuổi đạo cao và có giới đức.
– Mô phạm cho đàn hậu học nương theo.
8. “Sư” tiếng Hán gọi cho đủ là “sư phụ”, tiếng Việt dịch là “thầy”, từ
này miền Nam thường gọi.
9. “Thầy”, đồng nghĩa với sư, thầy tu, tỳ kheo, sa môn, đại đức.
“Thầy”: – Người xuất gia theo đạo Phật, sống đời sống thanh tịnh.
– Đủ 20 tuổi và thọ trì 250 giới.
– Làm mô phạm và hướng dẫn cho mọi người tu học.
10. “Tỷ”: là “sư tỷ”, tiếng Việt là sư chị, đàn chị, thầy chị, thuộc lớp đàn
chị. “Tỷ”: – Chỉ người nữ xuất gia.
– Xuất gia và thọ giới trước.
– Thuộc lớp đàn chị trong cùng sư phụ.
* Từ ghép
1. “Ân sư”: – Không hoàn toàn là người nuôi dạy mình như bổn sư, sư
phụ hay tôn sư.
– Là người thầy mình mang ân huệ như dạy đạo lý, ban ân
huệ nào đó, hay chỉ truyền trao giới đức, hoặc tôn chỉ tu tập.
2. “Bần đạo”: – Từ khiêm xưng.
– Vị tu sống đời sống khổ hạnh.
– Thực hiện hạnh khiêm nhường, thoát tục, không ham
muốn danh lợi thế gian.
3. “Bần tăng”: – Từ khiêm xưng của nhà sư đạo Phật.
– Vị tỳ kheo sống theo giới luật và tinh thần tu tập.
– Luôn thực hiện hạnh khiêm nhường, không ham muốn
danh lợi, vật chất thế gian.
4. “Bần ni”: – Từ khiêm xưng của nữ tu sĩ đạo Phật.
XV
– Sống đúng theo giới luật và tinh tấn tu hành.
– Thực hiện hạnh khiêm từ, không ham muốn danh lợi,
vật chất thế gian, nghèo để giữ đạo.
5. “Bổn sư”: – Cũng giống “sư phụ”, tức người nuôi dạy mình tu học
và truyền trao giới đức và đạo pháp.
6. “Chứng minh sư”: là những vị thuộc hàng giáo phẩm, có giới đức và
đạo hạnh. Nhờ uy đức chứng minh chú nguyện đó, mà pháp lễ được
tiến hành thành tựu viên mãn.
7. “Dẫn thỉnh sư”: Là người hướng dẫn giới tử thực hành các nghi thức
và phép tắc trong Giới đàn, làm cho không có chỗ trái phạm vậy. Bốn
vị dẫn thỉnh trong Giới đàn này phải là người thông hiểu luật nghi và có
kiến thức về nghi lễ Phật giáo, có oai nghi giới hạnh để hướng dẫn các
nghi thức thọ giới cho giới tử làm theo.
8. “Đại đức”, tiếng Phạn là Bhadanta, đồng nghĩa sa môn, tỳ kheo.
“Đại đức”: – Người nam xuất gia, đã thọ 250 giới.
– Người có phước đức và đạo hạnh.
– Từ xưng hô theo chức sắc.
9. “Đại lão hòa thượng”, cũng tương tự như trưởng lão, hoặc hòa
thượng đã cao tuổi đời đạo.
10. “Đạo sư”: – Người đầy đủ giới đức và trí tuệ.
– Dẫn dắt mọi người từ bờ mê về bến giác.
– Thầy chỉ đường cho ta được giải thoát, an lạc.
11. “Đàn đầu Hoà thượng”: Là vị cao tăng thạc đức thông hiểu và hành
trì giới luật để chủ trì đàn tràng. Là người chỉ dạy cho các giới tử con
đường rời bỏ các nghiệp xấu ở thế gian, cũng là người đứng ra thí giới
cho các giới tử đắc giới.
12. “Đồng tu”: cùng trong giới tu hành, cùng tu học trong giáo lý Phật Đà.
13. “Giám đàn sư”: còn gọi là Tả hữu giám đàn hay Oai nghi sư, có
XVI
trách nhiệm quán sát trông coi việc thực hành phép tắc nghi thức truyền
giới trong Giới đàn. Đồng thời thể hiện tướng oai nghiêm thanh tịnh và
sự kỷ cương trong Giới dàn.
14. “Hòa thượng”, tiếng Phạn Upadhyaya, có nghĩa là:
– Có đạo lực khiến cho đệ tử sanh trí tuệ.
– Bậc tôn sư thân cận với đệ tử để truyền trao giới đức và
kinh nghiệm tu hành.
– Phải từ 60 tuổi đời và 40 tuổi đạo trở lên, có giới đức cao.
15. “Hòa thượng khai sơn” :
– Vị có công sáng lập một ngôi chùa hay thiền viện.
16. “Kẻ nạp”: – Từ khiêm xưng của vị tu sĩ nhà Phật.
– Người tu sống thanh đạm, không ham muốn danh lợi,
của cải vật chất chỉ mặc áo vá kết lại.
– Sống theo hạnh khổ hạnh để tinh tấn tu đạo.
17. “Kinh sư”: còn gọi là Tán Bồi Sư, là những vị tăng chuyên về nghi
lễ tán tụng, am hiểu về cách thức ttán tụng trong nghi lễ để hoà xương
và tụng niệm theo sự điều hành của vị chủ sám.
18. “Ni sư”: – Người nữ tu đã lớn tuổi và tu lâu năm.
– Có công hạnh, phúc đức nhiều luôn làm mô phạm cho
ni chúng Phật tử noi theo.
– Phải đủ 45 tuổi đời và 25 tuổi đạo trở lên.
19. “Ni trưởng”, còn gọi là “sư bà”, có nghĩa là:
– Có đạo lực khiến cho đệ tử sanh trí tuệ.
– Bậc tôn sư thân cận với đệ tử để truyền trao giới đức và
kinh nghiệm tu hành.
– Người nữ tu có tuổi đời 60, tuổi đạo 40 trở lên và đầy
đủ giới đức, đạo hạnh.
20. “Nhà sư”, “nhà chùa”, “sư thầy”, “thầy tu”, “thầy chùa”: có sự
XVII
giống nhau về nghĩa, nhưng khác ở cách gọi của vùng miền. Tất cả đều
chỉ người tu theo đạo Phật, sống và hành theo giới luật nhà Phật, giữ
hạnh thanh tịnh giải thoát.
21. “Pháp sư”: – Vị thầy thông hiểu đạo lý.
– Truyền trao đạo lý cho người tu học.
– Có sở trường về giảng kinh, thuyết pháp.
22. “Pháp lữ” hay “pháp hữu”:
– Cùng tu trong giáo pháp của đức Phật.
– Đồng hành kết giao bạn trong Phật.
– Cùng có chí hướng giải thoát và giúp đỡ lẫn nhau để
đạt được đạo quả
23. “Phương trượng”: – Gọi đủ là thầy phương trượng
– Người làm trú trì của ngôi chùa.
– Giữ chức vụ giám sát lãnh đạo dạy dỗ tăng
chúng, quản lý công việc trong chùa.
– Người thừa hành Phật tổ, truyền trao đạo lý.
24. “Sa di”, tiếng Phạn là Sramanera, dịch tiếng Hán và tiếng Việt là sa
di hay chú sa di.
“Sa di”: – Người thiếu nam xuất gia, lãnh thọ 10 giới.
– Người tập sự để chuẩn bị thọ giới tỳ kheo (lên thầy).
– Dứt trừ điều ác (tức), làm các việc lành để độ chúng sanh,
cầu mong sự yên tịnh của Niết Bàn.
25. “Sa di ni”: – Người thiếu nữ xuất gia tập sự.
– Thọ 10 giới nhà Phật.
– Siêng năng học theo những vị lớn để dứt trừ điều ác
làm các điều lành, cầu sự yên tĩnh.
26. “Sa môn”, tiếng Phạn là Sramana, nghĩa là:
– Người xuất gia tu học theo đạo Phật, đã thọ 250 giới.
XVIII
– Sống đời sống phạm hạnh để hoá độ chúng sanh.
– Dứt bỏ diều ác, làm các việc lành, chịu nghèo thiếu để
cầu đạo giải thoát.
27. “Sư cô”: – Người nữ xuất gia đã thọ 348 giới tỳ kheo ni.
– Dứt bỏ điều ác, làm các việc lành, giữ hạnh thanh tịnh.
– Xin ăn để nuôi sống thân mà độ người.
– Xin pháp để nuôi thân huệ mạng.
28. “Sư ông”: – Thầy của sư phụ mình, thuộc vai ông nội (theo hệ thống
xưng hô tiếng Việt) .
– Có giới đức và hạ lạp cao.
– Tỏ lối đạo và nhiều kinh nghiệm truyền đạo cho đàn hậu
học.
29. “Sư cố”: – Trên vai sư ông (ông cố), nhưng gọi cho những vị đã
viên tịch.
– Từ “sư cố” là ảnh hưởng của danh từ thân tộc.
30. “Sư tổ”: – Thầy tổ.
– Nhà sư sáng lập một chi phái.
– Khai sơn một ngôi chùa truyền lại nhiều thế hệ sau.
31. “Sư phụ”: – Từ tôn xưng vị thầy mà mình đang tu học.
– Vị thầy khai hoá, điểm đạo cho mình.
– Truyền trao giới đức cho mình.
32. “Sư thúc”: – Tức sư chú.
– Vị tu cùng thầy với thầy mình(sư phụ).
– Xuất gia và thọ giới sau thầy mình.
– Thuộc vai em của thầy mình, tức chú của mình.
33. “Sư bá”: – Tức sư bác.
– Vị tu cùng thầy với sư phụ mình.
– Xuất gia và thọ giới trước thầy mình.
XIX
– Thuộc vai anh của thầy mình, tức bác của mình
34. “Sư tỷ”, “sư muội”, “sư huynh”, “sư đệ”: giống với từ sư đệ, tỷ đệ,
huynh, ở phần từ đơn ở trên đã giải thích.
` 35. “Sư thầy”: – Giống từ tỳ kheo, đại đức, nhà sư, thầy tu.
36. “Sư cụ”: – Giống từ sư ông, sư thầy, nhà sư.
37. “Tôn sư”: – Từ tôn sư giống từ sư phụ hay bổn sư.
– Là bậc thầy dạy đạo, đệ tử học đạo xưng thầy mình để
tỏ lòng cung kính tôn trọng.
38. “Tăng đoàn”: sống trong hệ thống tổ chức Phật giáo, cùng tu học và
thực hành giới luật và nội quy của tăng.
39. “Tăng lữ”: giống tăng đoàn, tăng già là đệ tử của đức Phật xuất gia
tu học theo tinh thần lục hòa và hành theo giới, định, tuệ để được chứng
quả giải thoát.
40. “Tôn chứng sư”: Trong Luật Phật qui định Giới đàn phải đủ 7 vị
Tôn chứng (thất chứng) thì việc tác pháp thọ giới này mới được thành
tựu. Tất cả những vị Tôn chứng đều đủ 5 tuổi đạo trở lên và phải thanh
tu giới hạnh. Khi hành việc tác pháp cho giới tử thọ giới có thành tựu
hay không là do sự chấp thuận đồng ý của 7 vị Tôn chứng này. Giới tử
có đắc giới hay không cũng đều nhờ vào sự tác thành của các vị Tôn
chứng này.
41. “Tuyên luật sư: Là người am hiểu giới luật một cách tinh thông,
luôn hành trì giới luật và giảng giải tuyên dương luật học. Tuyên luật
sư là người có nhiệm vụ khai đạo thuyết giới cho giới tử tỏ ngộ thâm ý
của giới luật mà hành trì.
42. “Tỳ kheo”, tiếng Phạn là Bhiksu , giống từ sa môn, đại đức, thầy.
“Tỳ kheo”: – Người xuất gia, đủ 20 tuổi, thọ 250 giới.
– Đời sống vô gia cư và thanh tịnh.
– Dứt các điều ác, làm các điều lành, phá trừ các ma.
XX
– Trên cầu Phật đạo, dưới hóa độ chúng sanh.
43. “Tỳ kheo ni”, tiếng Phạn là Bhiksuni
“Tỳ kheo ni”: – Người nữ xuất gia, đủ 20 tuổi, thọ 348 giới.
– Đời sống phạm hạnh thanh tịnh.
– Dứt ác làm lành, hàng phục các ma chướng.
– Xin pháp để nuôi thân huệ mạng, xin ăn để nuôi mạng
sống độ người.
44. “Tu sĩ”: – Người xuất gia, thọ giới nhà Phật.
– Sống ở chốn thiền môn, thực hành theo giáo lý Phật đà.
– Sống hạnh thanh tịnh để hoá độ chúng sanh.
45. “Thầy trò”, cũng gọi là sư đệ.
“Thầy trò”: – Sư phụ và đệ tử cùng chung chí hướng tu học đạo pháp.
– Thầy truyền đạo và làm mô phạm để trò học và noi
theo.
– Quan tâm, giúp đỡ lẫn nhau và truyền trao kinh
nghiệm tu học để đạt được sự an lạc giải thoát.
46. “Thượng tọa”: – Người tu hành đã lớn tuổi và tu lâu năm.
– Phước đức nhiều, làm mô phạm để mọi người nương
theo.
– Phải đủ 45 tuổi đời và 25 tuổi đạo trở lên, đầy đủ giới
đức.
47. “Thức xoa”, hay thức xoa ma na (sikssamana), cũng gọi là thức xoa ni.
“Thức xoa”: – Người nữ học giới hay nữ học pháp.
– Chuẩn bị thọ giới tỳ kheo.
– Đã lãnh thọ 10 giới sa di và 292 học pháp nữ.
– Rèn luyện tâm tính khiến cho đạo tâm vững chắc,
phạm hạnh thanh tịnh.
48. “Trưởng lão”: – Bậc trưởng thượng đầy đủ giới đức và đạo hạnh.
XXI
– Có đạo lực cao khiến đệ tử phát sanh trí tuệ.
– Chỗ nương tựa vững chãi cho mọi người nương theo
tu học.
49. “Thiền sư”: – Vị thầy chuyên tu pháp môn thiền định.
– An trú trong thiền định để dứt trừ những chướng ma
được tâm thanh tịnh và giải thoát.
– Ngộ đuợc đạo lý của thiền.
50. “Thầy trụ trì”: – Vị lớn nhất làm chủ trong chùa.
– Vị truyền trao giới đức đạo lý cho mọi người.
– Giám sát và điều hành công việc chung ở chùa.
51. “Thầy giám tự”: – Vị thầy trông coi và quản lý công việc trong chùa.
– Giám sát, lãnh đạo tăng chúng.
– Có chức trách như vị trú trì.
52. “Thầy tri khách”: – Thay vị trú trì tiếp khách.
– Xử lý và ghi nhận mọi yêu cầu của khách.
– Hướng dẫn mọi người tu tập theo chánh pháp.
53. “Thầy công văn”: – Người được vị chủ sám lễ uỷ quyền sắp xếp
nghi thức lễ.
– Viết và đọc sớ giấy khi hành lễ.
– Chịu trách nhiệm và điều hành chương trình
buổi lễ.
54. “Thầy chủ sám”: – Chủ trì trong các nghi thức hành Phật giáo.
– Khởi xướng và điều hành lễ.
– Thường là người có tuổi đạo lớn, có giới đức
và nắm vững nghi lễ Phật giáo.
55. “Thầy y chỉ sư”: – Vị thầy có đủ giới đức để truyền trao cho đệ tử.
– Có trí tuệ và thông hiểu Phật pháp.
– Bậc minh sư.
XXII
56. “Thầy yết ma”: – Vị thầy luôn hành trì giới luật.
– Thông hiểu giới luật và nghi thức hành trì.
– Có giới đức và mô phạm.
57. “Thầy giáo thọ”: – Vị thầy thông hiểu Phật pháp.
– Lấy việc hoằng pháp độ sanh làm chính.
– Sống đời phạm hạnh, xả bỏ ham muốn của thế
gian.
58. “Thầy Tri sự” – Người trực tiếp điều hành công việc.
– Cấp dưới vị trú trì.
– Mô phạm cho chúng noi theo.
59. “Viện chủ”: – Vị lớn nhất trong chùa.
– Bậc mô phạm để chúng nương tựa tu học.
2. Danh xƣng trong hàng tại gia Phật giáo
1. “Bổn đạo”: – Người thiện nam tín nữ đã quy y và thọ giới nhà Phật.
– Có niềm tin sâu vào Tam Bảo.
– Hộ trì chánh pháp.
2. “Cận sự nam”, cũng gọi là ưu bà tắc, hay thiện nam.
“Cận sự nam”: – Người nam tu tại gia, tín tâm quy y Tam Bảo, thọ
lãnh năm giới.
– Thành tâm phụng sự Phật pháp.
– Tu hành theo giáo pháp của Đức Phật.
3. “Cận sự nữ”, cũng gọi là ưu bà di hay tín nữ.
“Cận sự nữ”: – Người nữ tu tại gia, tin Tam Bảo.
– Thành tâm phụng sự Phật pháp.
– Tu hành theo giáo pháp của Đức Phật.
4. “Cư sĩ”: Theo từ điển của Đoàn Trung Còn thì cư sĩ cũng gọi là
thiện nam, ưu bà tắc, cận sự nam, nhưng nay từ cư sĩ được dùng chung
cho cả nam và nữ.
XXIII
“Cư sĩ”: – Người tại gia tu theo đạo Phật.
– Tin vào giáo pháp và thường làm điều phước thiện.
– Ít ham muốn danh lợi của cải thế gian.
5. “Đạo hữu”: – Giống bổn đạo.
6. “Đại chúng”: – Một nhóm đông người tu học.
– Tu tập theo giáo pháp Đức Phật.
– Có tổ chức, giữ gìn giới luật đã lãnh thọ và tín tâm
Tam Bảo.
7. “Phật tử”: – Chỉ cho hàng tại gia tu tập theo đạo Phật.
– Người con Phật học và hành theo giáo pháp của Ngài.
– Có nhiệm vụ hộ trì chánh pháp.
8. “Thập phương thiện tín”:
– Những người có lòng lành và niềm tin Tam Bảo ở khắp nơi.
– Những người luôn tín tâm hộ trì Tam Bảo.
– Có tâm tu theo Phật pháp.
9. “Thiện nam tín nữ”: – Người nam, người nữ có lòng tin và thực hành
điều thiện.
– Tu học và giữ gìn giới luật tại gia.
– Có niềm tin vào đạo và hộ trì đạo Phật.
10. “Thí chủ”: (Danapati) giống đàn việt có nghĩa là:
– Những vị cư sĩ lập nguyện bố thí cho chư tăng, cúng
dường để xây dựng Tam Bảo.
– Người tự mình đứng làm chủ hội bố thí trai tăng.
– Thường tu hạnh bố thí, xả bỏ tâm tham.
XXIV
PHỤ LỤC 4: TIỂU SỬ CÁC VỊ TỔ SƢ
1. Tổ Liễu Quán (1667- 1742)
Ngài họ Lê, húy là Thiện Diệu, quê quán ở làng Bạch Mã, huyện Đồng
Xuân, tỉnh Phú Yên.
Mồ côi mẹ lúc 6 tuổi, với gia đình tín đạo nên đã được phụ thân cho
Ngài xuất gia và đầu sư với hòa thượng Tế Viên, người Trung Hoa. Được bảy
năm, hòa thượng bổn sư viên tịch, Ngài được gởi ra Thuận Hóa học đạo với
lão tổ Giác Phong ở chùa Bảo Quốc. Năm 1691, Ngài phải trở về cố hương
đến phụng dưỡng cha già, ngày đi đốn củi sinh nhai, sớm hôm miệt mài kinh
sử, tham thiền tấn đạo. Bốn năm sau phụ thân qua đời, Ngài trở ra Thuận Hóa,
thọ giới sa di với Ngài Thạch Liêm (người Hoa).
Năm 1699, Ngài đi khắp nơi để tham vấn thiền tông, đến năm 1702,
Ngài đến Long Sơn, cầu pháp thiền với hòa thượng Tử Dung (tổ khai sơn
chùa Từ Đàm – Huế). Từ đó về sau Ngài tinh tấn hành đạo, không từ khó
nhọc, lập đàn truyền giới, tiếp tăng độ chúng. Năm 1740, sau khi Ngài tấn đàn
Long Hoa phóng giới, một thời gian ngắn sau Ngài lên núi Thiên Thai lập
thảo am, ẩn tu nơi này tức chùa Thiền Tôn ngày nay.
Chúa Nguyễn Phúc Khoát rất kính ngưỡng đạo hạnh của Ngài, thường
thỉnh Ngài vào cung đàm đạo.
Cuối mùa thu năm 1742, Ngài thấy nhân duyên ở cõi đời đã hết, Ngài
gọi môn đồ lại và truyền bài kệ từ biệt rằng:
Thất thập dư niên thế giới trung
Không không sắc sắc diệu dung thông
Kim triêu nguyện mãn hoàn gia lý
Hà tất bôn man vấn tổ tông
Dịch nghĩa:
Ngoài bảy mươi tuổi trong thế giới
XXV
Không không sắc sắc thảy dụng thong
Ngày nay nguyện mãn về nơi cũ
Nào phải ân cần hỏi tổ tông
Đến ngày 22 tháng 11 năm Nhâm Tuất(1742) Ngài ung dung tự tại thâu
thần thị tịch, thọ 72 tuổi. Chúa Nguyễn Phúc Khoát thương kính tặng thụy
hiệu cho Ngài là “Đạo hạnh thụy chánh giác viên ngộ hòa thượng”.
Theo truyền thừa của dòng thiền Lâm Tế, Ngài thuộc thế hệ thứ 35. Ngài
là bậc cao tăng và tư tưởng thiền của Ngài đã ảnh hưởng rất lớn đối với Phật
giáo xứ đàng trong. Đến nay dòng thiền của Ngài vẫn được tiếp nối và phổ
biến khắp nơi với dòng kệ phái pháp của Ngài:
Thật tế đại đạo
Tánh hải thanh trừng
Tâm nguyên quảng nhuận
Đức bổn từ phong
Giới định phước huệ
Thể dụng viên thông
Vĩnh siêu trí quả
Mật khế thành công
Truyền trì diệu lý
Diễn xướng chánh tôn
Hạnh giải tương ứng
Đạt ngộ chơn không
2. Tổ Minh Hải – Pháp Bảo (1670 – 1746)
Thiền sư Minh Hải, thế danh là Lương Thế Ân, sinh năm Canh Tuất
(1670), nhằm năm Khang Hy thứ 8 triều Thanh, tại làng Thiệu An, huyện
Đồng An, tỉnh Phước Kiến, Trung Quốc.
Ngài sinh ra trong một gia đình thuần phong Nho giáo, nên thưởi thiếu
thời Ngài đã tỏ ra thông minh khác người, lại có tâm hướng về đạo Phật.
XXVI
Vào năm Mậu Ngọ (1678) vừa tròn 9 tuổi, Ngài được song thân đưa đến
xuất gia tại chùa Báo Tư thuộc tỉnh Quảng Châu, sau một thời gian dài tu học,
năm 20 tuổi thì Ngài thọ cụ túc với pháp danh Minh Hải, tự Đắc Trí, hiệu Pháp
Bảo, thuộc đời 34 dòng Lâm Tế truyền theo bài kệ của tổ Vạn Phong thời ủy.
Năm Ất Hợi (1695) Ngài cùng với các Ngài như Minh Vật – Nhất Tri, Minh
Hoằng – Tử Dung, Minh Lượng – Thành Đẳng…cùng hòa thượng Thạch Liêm thể
theo lời thỉnh cầu của chúa Nguyễn Phúc Chu sang An Nam (Việt Nam) để truyền
giới pháp. Khi phái đoàn xuống thuyền tại bến Hoàng Phố và cập bến tại Hội An vào
ngày 28 tháng giêng năm Ất Hợi (1695), sau đó ra Thuận Hóa, được chúa Nguyễn
Phúc Chu đón tiếp trọng thể và thỉnh về chùa Thiền Lâm để nghỉ và truyền giới.
Ngày mồng 1 tháng 4 năm Ất Hợi (1695), giới đàn được khai mở do
Ngài Thạch Liêm làm đàn đầu hòa thượng, giới đàn có đến 1.400 giới tử thọ
sa di, tỳ kheo và bồ tát, trong đó có cả vương hầu khanh tướng. Đặc biệt, chúa
Nguyễn Phúc Chu được truyền riêng một giới đàn và hòa thượng Thạch Liêm
đã ban cho pháp danh là Hưng Long, hiệu là Thiên Túng Đạo Nhân.
Ngày 28 tháng 6 năm đó, phái đoàn trở vào Hội An để chờ thuyền về
nước, tại chùa Di Đâ thể theo lời thỉnh cầu của chư tăng và đạo hữu thiện tín,
Ngài Thạch Liêm lập đàn truyền giới cho 300 giới tử. Khi nhổ neo về nuớc thì
bị nghịch gió nên ở lại Hội An, chúa Nguyễn hay tin lại mời Ngài Thạch
Liêm trở lại Phú Xuân lập đàn truyền giới tại chùa Linh Mụ, đến ngày 24
tháng 6 năm Bính Tý (1696) đoàn trở về nước. Có một số vị trong phái đoàn
ở lại An Nam như ngài Minh Hoằng – Tử Dung khai sơn chùa Ấn Tông ở
Thuận Hóa, Ngài Minh Lượng – Thành Đẳng khai sơn chùa Vạn Đức, Cẩm
Hà, Hội An và Ngài Minh Hải – Pháp Bảo khai sơn chùa Chúc Thánh, Cẩm
Phô, Hội An.
Từ những ngày đầu sống trên mảnh đất cát bụi này, Ngài chỉ lập thảo am
để tinh tu phạm hạnh, dần giới đức tỏa khắp nơi, dân chúng phố Hội và vùng
lân cận quy ngưỡng tu học ngày một đông.
XXVII
Thấy cơ duyên hóa độ đã đến, Ngài chính thức khai đàn giảng pháp, tiếp
tăng độ chúng. Để sự truyền thừa có quy củ dài lâu, Ngài xuất một bài kệ
truyền pháp như sau:
Minh thiệt pháp toàn chương
Ấn chơn như thị đồng
Chúc Thánh thọ thiên cửu
Kỳ quốc tộ địa trường
Đắc chánh luật vi tuyên
Tổ đạo hạnh giải thông
Giác hoa Bồ Đề thọ
Sung mãn nhơn thiên trung
Sau một thời gian gần 50 năm hoằng hóa lợi sanh, đến ngày mồng 7 tháng
11 năm Bính Dần (1746) Ngài gọi đồ chúng lại để dặn dò và đọc kệ phú chúc
Nguyên phú pháp giới không
Chơn như vô tánh tướng
Nhược liễu ngộ như thử
Chúng sanh dữ Phật đồng
Dịch nghĩa: Pháp giới như mây nổi
Chân như không tánh tướng
Nếu hiểu được như vậy
Chúng sanh đồng với Phật.
Sau khi phú chúc cho hàng môn đệ xong, Ngài thâu thần thị tịch thọ
77 tuổi. Đồ chúng cung thỉnh nhục thần nhập bảo tháp chùa Chúc Thánh –
Hội An.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

• luan_an_6505.pdf